Trong văn hóa Đường_Minh_Hoàng

Phim ảnh

Tên phimNăm sản xuấtThủ diễn Đường Minh Hoàng
Dương Quý phi1927Trần Bảo Kì
Dương Quý phi1939Thư Quát
Dương Quý phi1955[190]Masayuki Mori
Dương Quý phi1962Nghiêm Tuấn
Dương Quý phi1976Từ Duy
Kiếm tiên Lý Bạch1983Vương Vĩ
Dương quý phi truyền kì1986Kim Hán
Dương quý phi1986Tông Hoa
Trân Châu truyền kì1987Ngô Phong
Dương quý phi1992Lưu Văn Trị
Đường Minh Hoàng1993Lưu Uy
Đại Minh cung từ2000Ngô Quân
Dương quý phi2000Giang Hoa
Thiên tử tầm long[191]2001Trần Hạo Dân
Đại Đường ca phi2003Đường Quốc Cường
Thần quỷ bát trận đồ2006Trương Khiêm
Đại Đường phù dung viên[192]2007Triệu Văn Tuyên
Dương quý phi bí sử[193]2010Hoàng Thu Sanh
Thái Bình công chúa bí sử[194]2012Trương Hàn
Đường cung yến[195]2013Lý Thừa Huyễn
Vương triều đích nữ nhân - Dương quý phi2015[196]Lê Minh
Đại Đường vinh diệu2016Tần Hán
Yêu miêu truyện2017[197][198]Trương Lỗ Nhất
Thâm cung kế[199]2018Mã Tuấn Vĩ

Thơ văn

Mối tình của Đường Minh Hoàng và Dương quý phi là cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm thơ, văn, tiểu thuyết bất hủ của nền văn học Trung Hoa, như Trường hận ca của Bạch Cư Dị (thời Vãn Đường)[200], Trường hận ca truyện của Hòa Trần Hồng[201], Con đường lập thân xấu xa ở chốn quan trường (thời Nam Tống), Mai cơ (thời nhà Kim, Đường Minh Hoàng khóc túi hương, Đường Minh Hoàng dạo chơi cung trăng, La Quang Viễn mộng đoạn Dương quý phi, Ngô đồng vũ (thời nhà Nguyên), Thái Hàn cao, Kinh Hồng kí (thời nhà Minh)[202], Tùy Đường diễn nghĩa của Chử Nhân Hoạch[203]:107, Trường sinh điện của Hồng Thăng (đời nhà Thanh)[204]. Trong đó, Trường hận ca được coi là một tuyệt tác về mối hận tình muôn thuở, dưới đây là một đoạn trích dẫn theo bản dịch của Tản Đà:[205]

Xin kết nguyện chim trời liền cánh,Xin làm cây cành nhánh liền nhau,Thấm chi trời đất dài lâu,Giận này dằng dặc dễ hầu có nguôi...

Hay

Ba nghìn cung nữ bao ngườiMà lòng yêu dấu riêng nơi một nàng.

Tác gia Lý Thương Ẩn thời Vãn Đường (813 - 858) có bài thơ "Long trì" những bài thơ châm biếm hành vi loạn luân cướp vợ của con của Đường Minh Hoàng (bản dịch của Bích Hải)

Long Trì ban rượu mở bình phong,Tiếng trống vang lên, tiếng nhạc ngừng.Đêm khuya khắc lậu triền miên nhỏ,Tiết đã say vùi,Thọ thức chong[Ghi chú 48]

Ngoài ra Thương Ẩn còn có bài "Mã Ngôi" với ý trách một đại thiên tử như Đường Minh Hoàng đến cả một mĩ nhân bên cạnh cũng không thể bảo vệ (bản dịch của Trần Trọng San)[206]

Bốn mươi năm lẻ làm Thiên tử,Mà kém chàng Lư có Mạc Sầu[Ghi chú 49]

Tương truyền Dương quý phi rất thích ăn lệ chi (vải), nên cứ đến mùa Minh Hoàng lại người dân đất Huệ Châu[Ghi chú 50] - một nơi nổi tiếng về vải ngon, phải vận chuyển vải vào kinh để vừa lòng quý phi, khiến nhiều người phải chết vì sơn lam chướng khí. Tác gia Tô Đông Pha thời Tống có bài "Lệ chi thán" trách Minh Hoàng về việc này (bản dịch của Hoàng Tạo)[207]

Mười dặm một trạm chạy tung bụiNăm dặm một chòi lính giục vộiNgã hang, sa hố, chết chồng nhauĐể cho vải quý được mang tớiNhư cắt qua khơi, xe vượt núiLá mượt cành tươi tuồng mới háiNgười đẹp trong cung một tiếng cườiNghìn năm máu, bụi còn tung mãi

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Đường_Minh_Hoàng http://blog.sina.com.cn/s/blog_471fa0c7010090rm.ht... http://english.cri.cn/12394/2016/12/31/2743s948606... http://guoxue.baidu.com/page/d0c2ccc6cae9/95.html http://www.britannica.com/EBchecked/topic/274034 http://discovery.cctv.com/20080214/102466.shtml http://www.doisongphapluat.com/doi-song/an-choi/te... http://www.erct.com/2-ThoVan/PXuanHy/DuongQuyPhi.h... http://kilopad.com/Tieu-su-Hoi-ky-c12/doc-sach-tru... http://onggiaolang.com/38-khai-thien-thinh-the/ http://phimhd7.com/thien-tu-tam-long-12271/